Onderwerp

De Hofmann-vervalsingen

Mark W. Hofmann was een handelaar in historische documenten, en een kundig vervalser, die in het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw munt wist te slaan uit de publieke belangstelling voor de geschiedenis van de heiligen der laatste dagen en die van de Verenigde Staten. In 1985 maakte Hofmann zich kennelijk zorgen dat zijn zwendel aan het licht zou komen, want hij bracht met zelf in elkaar gezette bommen twee mensen om, onder wie een van zijn cliënten.

Veel van Hofmanns vervalsingen betroffen de geschiedenis van de heiligen der laatste dagen. Hofmann was lid van De Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen, maar hij had zich van God afgekeerd. Rond zijn 25e kreeg hij interesse voor historische werken over de geschiedenis van de kerk. Het was hem bekend dat er in historische bronnen melding wordt gemaakt van documenten die nooit waren gevonden, zoals het afschrift van de tekens uit het Boek van Mormon, waarmee Martin Harris naar de classicus Charles Anthon was gegaan.1 In 1980 beweerde Hofmann dat hij tussen de bladen van een 17e-eeuwse King Jamesbijbel een kopie van dit afschrift had gevonden. Experts die het document onderzochten, waren van mening dat het echt was. Zij kwamen tot die conclusie na het handschrift vergeleken te hebben met het handschrift van Joseph Smith en met Anthons omschrijving van de tekens. Dankzij de welwillende ontvangst van deze vervalsing, kwam de carrière van Hofmann als handelaar in zeldzame boeken en handschriften in een stroomversnelling.

Hofmann maakte gebruik van allerhande technieken om geleerden ervan te overtuigen dat zijn vervalsingen echt waren. Hij koos zijn projecten zorgvuldig uit en richtte zich op documenten waarvan het aannemelijk was dat ze eens hadden bestaan. Ook bestudeerde hij uitgebreid hun context. Hij stal historisch papier en andere materialen uit archieven, maakte zijn eigen inkt en verouderde die kunstmatig. En hij maakte zorgvuldig poststempels na, zodat zijn vervalsingen de toets van echtheidsexperts zouden doorstaan. Hij bestudeerde de kenmerken van het handschrift van de auteurs en kon dat verrassend goed nabootsen. Dit historisch onderzoek en zijn schrijfkwaliteiten stelden hem in staat documenten op te stellen die de stijlpatronen, toon en inhoud van het origineel exact weergaven. Hij bedacht geloofwaardige verhalen over de herkomst en oorsprong van de documenten. Soms bracht hij een onbelangrijk vervalst document aan het licht, dat de volgende, veel opvallender vervalsing aannemelijker maakte. Hij wist de hand op zeldzame documenten te leggen door die als betaling in natura te accepteren, waarna hij zowel het echte als het vervalste materiaal te koop aanbood. Soms bracht hij kleine veranderingen in de originele documenten of materialen aan, waarmee hij hun waarde opdreef. Veel kenners op verschillende gebieden bestempelden zonder het te weten de vervalsingen van Hofmann als echt.

Hofmanns vervalsingen bestonden onder meer uit documenten van politici en schrijvers uit de beginperiode van de Verenigde Staten, variërend van alledaagse documenten met vervalste handtekeningen tot korte literaire werken. Hofmann vervalste verschillende documenten die verband met de kerk hielden, zoals brieven van Joseph Smith, Lucy Mack Smith, David Whitmer en vele anderen. Hij kwam voor de dag met verschillende vervalsingen waarin hij zich op gevoelige aspecten van de kerkgeschiedenis richtte, in de hoop de controverse aan te wakkeren. Hij vervalste een zegen die Joseph Smith aan zijn zoon Joseph Smith III zou hebben gegeven, waarin hij hem als de opvolger van zijn vader aanwees. Ook vervalste hij een brief van Martin Harris uit 1830 (die bekend staat als de ‘salamanderbrief’), waarin werd beschreven dat Joseph Smith zich met volksmagie bezighield.2 Hofmann misleidde niet alleen kerkleiders en historici met zijn vervalsingen, maar ook zijn familie en vrienden, archivarissen en bibliothecarissen, en andere deskundigen. De kerk kocht verschillende documenten van hem. Zijn vervalsingen werden onderwerp van zowel wetenschappelijk onderzoek als maatschappelijke discussie.

In 1985 begon Hofmann met de Amerikaanse nationale bibliotheek te onderhandelen over een vervalst document dat hij voor 1,5 miljoen dollar te koop aanbood. In die tijd waren Hofmanns uitgaven aan reizen, luxeartikelen, zeldzame boeken en vervalsingsmaterialen hoger dan zijn vaste inkomen. Andere cliënten, met wie Hofmann een voorschot overeen was gekomen voor materiaal dat nog niet bestond, begonnen zich af te vragen waar hun bestelling bleef. Uit angst dat hij tegen de lamp zou lopen, bezorgde Hofmann een pakketje met een zelfgemaakte bom bij verzamelaar Steven F. Christensen, die de aanslag niet overleefde. Hofmann had Christensen een verzameling documenten van de afvallige vroege apostel William McLellin in het vooruitzicht gesteld. Hij kon die echter niet leveren. Omdat hij de aandacht die rechercheurs voor hem hadden, naar andere zakelijke activiteiten van Christensen wilde verleggen, leverde Hofmann een tweede bom af bij de woning van J. Gary Sheets, de zakenpartner van Christensen. De bom doodde Sheets vrouw, Kathy. De volgende dag ging er in Hofmanns auto vlak bij Temple Square een derde bom af, voordat hij die bij een onbekend gebleven slachtoffer kon plaatsen. Die explosie leverde de politie al snel belastend bewijsmateriaal op dat de bomaanslagen met Hofmann in verband bracht. Forensisch experts onderzochten de vervalsingen van Hofmann en ontdekten dat hij de inkt op kunstmatige wijze had verouderd. Uiteindelijk bekende hij schuld aan de moorden en vervalsingen. Hij kreeg een gevangenisstraf van vijf jaar tot levenslang opgelegd, met een aantekening van de rechter dat hij nooit meer mocht vrijkomen.

De grootste tragiek in verband met de Hofmann-vervalsingen is wel de dood van Kathy Sheets en Steven Christensen. Deze vervalsingsaffaire plaatste ook vraagtekens bij het werk van verzamelaars en handelaars in handschriften en boeken, en van historici en archivarissen. Hoewel het politieonderzoek uitwees dat een groot aantal vervalsingen van de hand van Hofmann was, maakten zijn handelsnetwerken het moeilijk om de omvang en locaties van zijn werk te achterhalen. Twaalf jaar na de bomaanslagen werd er bijvoorbeeld nog een document met Hofmann in verband gebracht. Experts waren ervan overtuigd geweest dat het een authentiek gedicht van Emily Dickinson betrof. Er gaan nog steeds verkeerde veronderstellingen rond die de vervalste documenten of uitspraken van Hofmann als oorsprong hebben en een vertekend beeld van de geschiedenis van de heiligen der laatste dagen geven.

Vanaf de jaren tachtig van de vorige eeuw is de kerk ertoe over gegaan om haar vroege geschiedenis uitgebreid te publiceren. Met deze handreiking wil zij meer begrip kweken voor de minder bekende historische periodes. Periodes die Hofmann met zijn vervalsingen exploiteerde om de kerk in een kwaad daglicht te stellen. De kerkhistorici en -archivarissen zijn ook alerter geworden, in die zin dat ze pas geloven dat een document echt is en in de historische context past als andere bewijzen dat bevestigen. De publicatie en digitalisering van Joseph Smiths geschriften en vele andere belangrijke verzamelingen aan documenten heeft geleid tot een breder toetsingskader waarin nieuwe ontdekkingen kunnen worden beoordeeld.

Kerkbronnen

Dallin H. Oaks, ‘Recent Events Involving Church History and Forged Documents’, Ensign, oktober 1987, 63.

Church Releases Statement on Mark Hofmann Interviews’, Ensign, oktober 1987, 78–79.

Document Dealer Confesses’, Ensign, april 1987, 77.

Fraudulent Documents from Forger Mark Hofmann Noted’, Ensign, oktober 1987, 79.

Bibliografie

Richard E. Turley jr., Victims: The LDS Church and the Mark Hofmann Case (Urbana: University of Illinois, 1992).

Sheri Dew, Go Forward with Faith: The Biography of Gordon B. Hinckley (Salt Lake City: Deseret Book, 1996), 425–432.

Stijlgidsnotitie:Als u De Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen in een artikel noemt, gebruik dan bij de eerste vermelding alstublieft de volledig naam van de kerk. Voor meer informatie over het gebruik van de naam van de kerk, zie onze onlineStijlgids.